Tussen een productieoverleg in de gang en een korte update van de grafisch ontwerper - met zijn jas nog aan - spreek ik Wim Melis in de bibliotheek van Noorderlicht. Wim zit al sinds het oprichten van Noorderlicht in 1990 bij het team. Sinds 1995 is hij curator van de stichting en hij werkte sinds het begin nauw samen met Ton Broekhuis, de directeur die vorig jaar met pensioen ging. Hij is verantwoordelijk voor de artistieke leiding van het festival.

Wim: “Noorderlicht is ontstaan als een ongelukje. In 1990 bestond de fotogalerie in de Usva 10 jaar. We nodigden 10 andere instellingen in de stad eenmalig uit om het feest te vieren, maar die 10 werden er 50 en het feestje werd een festival. Het beviel zo goed en er bleek zoveel publiek, dat we besloten het evenement te herhalen, en nog eens en nog eens en we zijn er na 23 edities nog steeds, voor een 24ste.” Het eerste festival bestond geheel uit werk van lokale fotografen. “We hadden de gelegenheid om grote fotoprojecten van bijvoorbeeld het CBK, dienst ruimtelijke ordening en een aantal andere Groningse instellingen, samen te laten vallen met het evenement. Zo kreeg het feest genoeg ‘body’ om een festival te worden.”

Van een eerste festivaleditie met lokale fotografie, een tweede met Nederlandse fotografie en een aantal buitenlandse fotografen, werd de derde editie gelijk een internationaal festival zoals we het nu kennen. “Dat was de eerste keer dat we ook met een thema kwamen. Die basisopzet bleek goed te passen; de combinatie van sociale verhalen met artistieke diepgang. Voor elk festival vonden we sindsdien een ander thema vanuit een kritische invalshoek.”

Noorderlicht kende als vrijwilligersorganisatie een omslagpunt rond de eeuwwisseling: dankzij toegekende Rijkssubsidie kon Noorderlicht professionaliseren. Mensen traden in dienst en dankzij een samenwerking met het Fries Museum in Leeuwarden kon het tweejaarlijkse festival, om en om, in Groningen en Friesland gevierd worden. “Zo kun je de aandacht en de mensen vasthouden; zowel in de organisatie als bij het publiek. Elk festival, in Leeuwarden en Groningen, heeft echt een eigen karakter. Niet-Westerse fotografie was bijvoorbeeld de focus van Friesland. Het is daarna, mede door de verbouwing van het Fries Museum, ook op andere locaties georganiseerd.” Zo is de vorige editie van de Internationale Fotomanifestatie bij museum Belvédère in Heerenveen georganiseerd.
De organisatie verhuist een paar jaar na 2000 van wat we maar een knus kantoor zullen noemen, naar een eigen pand; de huidige galerie van Noorderlicht. “Plotseling is er dan veel meer mogelijk. Je hebt eindelijk een fatsoenlijke werkplek. We hadden altijd ons eigen drukwerk geregeld, zelf de beeldbewerking uitgevoerd voor onder andere de boeken, en waren al een paar jaar bezig om zelf tentoonstellingsfoto’s te printen. Dat hebben we na de verhuizing kunnen uitbouwen tot een professioneel printlab, waar nu vrijwel alles wat we tentoonstellen afgedrukt wordt. En de galerieruimte op het huidige adres was een ongelooflijke vooruitgang, waardoor de organisatie een nieuwe impuls kreeg.”

Het is nu druk in de galerie, wat te merken is aan de geluiden van gereedschap en scheurend papier die via het trapgat het kantoor bereiken. Nu de Fotomanifestatie dichterbij komt, wordt een abstract concept langzaam een fysieke tentoonstelling. “Je brainstormt het hele jaar over wat een maatschappelijk actueel thema is. We gaan voor een thema wat nog niet uitgekauwd is, en tegelijkertijd een mooie uitdaging voor fotografen kan zijn. Bij ons komt altijd het idee eerst; daar bouwen we op voort met research en ten slotte komen de juiste fotografen in beeld.”

Noorderlicht houdt zich, als nieuw gepositioneerd Huis van de Fotografie, naar eigen zeggen bezig met kritische beeldverhalen. Is NUCLEUS ook kritisch? “Ja er zitten kritische noten in; er is veel aan het veranderen in deze tijd - ook wel de 4e industriële revolutie genoemd -  op het gebied van bijvoorbeeld ruimtevaart, Artificial Intelligence, duurzame energie, Virtual Reality, nanotechnologie, medische wetenschap zoals DNA, robotica en andere technische vernieuwingen. Deze ontwikkelingen zullen grote invloed hebben op de maatschappij. De waarschuwing geldt altijd, hoe ga je hier mee om? Want alles wat ten goede kan worden gebruikt, kan ook ten kwade worden gebruikt.” Fotografie is volgens Wim zeker het juiste medium om dit soort maatschappelijke ontwikkelingen aan te kaarten. “Fotografie is het venster op de wereld en heeft een duidelijke relatie met de werkelijkheid. Het kan mensen daardoor denk ik veel directer raken dan andere kunstvormen.”

Ik hoop deze backstage serie te beginnen en af te sluiten met Wim, om mee te kunnen kijken met zijn hoop en verwachtingen voor de Fotomanifestatie. “We hopen op veel mensen, veel mensen om te raken en te intrigeren met wat er te zien is. We willen laten zien dat we springlevend zijn, na een run van 16 jaar met, en nu zonder Rijkssubsidie.” Aldus Wim. We gaan het zien!