Interview Michael Wolf
De mens heeft zichzelf dit aangedaan – een verschrikkelijk systeem vóór mensen dóór mensen
Gezichten en lichamen, platgedrukt tegen de ruiten van de metro in Tokyo. Ze ogen wezenloos, in gedachten verzonken, somber. Ogenschijnlijk wordt de mens in ’s werelds grootste stedelijke conglomeratie – 35 miljoen inwoners! – gereduceerd tot vee. In zijn serie Tokyo Compression vergroot de in Hong Kong woonachtige fotograaf Michael Wolf dit detail uit en verheft het tot symbool. Zo roept hij onherroepelijk de vraag op: kan de mens zijn identiteit en waardigheid behouden in de moderne megapolis?
Hoe ontstond Tokyo Compression?
‘In 1996 ontdekte ik een stationnetje waar je extreem dicht bij de ramen van de trein kon komen, aangezien er maar één spoor was. Ik nam er zes foto’s die ik opsloeg in het mapje ‘onderwerpen om op een dag uit te werken’. Acht jaar later keerde ik terug naar Tokyo om mijn oorspronkelijke gedachte uit te diepen.’
De foto’s zijn tragisch maar soms ook geestig in hun absurditeit. Wat lees je zelf in die ineen gedrukte gezichten?
‘Vooral toch de tragiek van het menselijk bestaan. Wat je ziet is niet het gevolg van een natuurlijke catastrofe. De mens heeft zichzelf dit aangedaan – een verschrikkelijk systeem vóór mensen dóór mensen.’
Is urbanisatie dus een negatieve ontwikkeling?
‘In het algemeen heeft het de kwaliteit van leven niet verbeterd. Steden worden steeds drukker, lawaaiiger, vuiler. Ze delen mensen op in haves en have nots. In alle grote steden zijn de onroerend goed prijzen door het dak gedaan, zodat alleen de rijken het zich kunnen veroorloven in leefbare wijken te wonen. De armen zitten letterlijk en figuurlijk in de marge. Dat is symptomatisch voor de wereld waarin we leven – alles raakt uit balans, tot de zaak instort, via een economische, technologische of milieucatastrofe.’
Wat is de rol die een festival als Noorderlicht kan vervullen?
‘Festivals die eigentijdse onderwerpen bij de horens vatten zijn belangrijk, want ze maken ons bewust van de onrechtvaardigheid en disbalans die we in de wereld hebben gecreëerd. Het medium fotografie is er in het bijzonder geschikt voor. Het stelt je in staat direct en helder te communiceren.’